Kraje
Partnerzy
Dania
Historia
12tys.latp.n.e. początki trwałego osadnictwa na ziemiach dzisiejszej Danii
1000 r. p.n.e. ziemie duńskie zamieszkują ludy germańskie: Cymbrowie, Teutonowie, później Jutowie, Anglowie i Sasi, którzy w V-VI w. n.e. przesiedlają się na Wyspy Brytyjskie. Na ich miejsce napływają z Płw. Skandynawskiego plemiona północnogermańskie - protoplaści Duńczyków
VIII-XI w. morskie wyprawy Normanów (Wikingów) na wybrzeża państwa Franków, Anglię, południowe wybrzeże Bałtyku; jednocześnie w reakcji na zagrożenie ze strony imperium Karola Wielkiego postępuje proces jednoczenia kraju
początek IX w. powstaje państwo Godfreda w południowej Jutlandii
I poł. X w. państewka duńskie jednoczy Gorm Stary
ok. 960 r. chrzest Haralda I Sinozębego. Dania obejmuje Półwysep Jutlandzki, sąsiednie wyspy i południową część Skandynawii
1016 Kanut Wielki (wnuk Mieszka I) opanowuje Anglię
1104 założenie arcybiskupstwa w Lund
II poł. XII w. Dania rozpoczyna ekspansję na południowe wybrzeża Bałtyku - od ujścia Łaby po Estonię
XIII w. wykształca się parlament stanowy - Danehof
1346 Dania sprzedaje Estonię Krzyżakom
1380 unia personalna z Norwegią
1389 unia personalna ze Szwecją
1397 Unia Kalmarska trzech państw skandynawskich: Danii, Norwegii, Szwecji. Królowa Danii Małgorzata I doprowadza do koronacji na króla tych trzech państw Eryka Pomorskiego. Zasady unii: wspólny monarcha i polityka zagraniczna, sojusz obronny, odrębne prawa i administracja. Dania usiłuje odgrywać w związku główną rolę, ale nie jest w stanie stłumić tendencji odśrodkowych zwłaszcza w Szwecji
1460 unia personalna z księstwami Szlezwik i Holsztyn
1479 powstaje uniwersytet kopenhaski
1523 rozpad unii ze Szwecją
1536 Chrystian III wprowadza luteranizm, monarchia przejmuje dobra kościelne;
1537 Norwegia zostaje prowincją Danii
1563-1660 długotrwałe i kosztowne wojny ze Szwecją o dominację w basenie Morza Bałtyckiego. W wyniku układów pokojowych w Brömsebro (1645) i w Roskilde (1658) Dania traci posiadłości w południowej części Półwyspu Skandynawskiego
1660 wprowadzona zostaje monarchia dziedziczna (dotychczas formalnie elekcyjna) i władza absolutna
1700-21 Dania bierze udział w wojnie północnej przeciw Szwecji
1788 zniesione zostaje poddaństwo chłopów
1807-14 Dania bierze udział wojnach napoleońskich po stronie Francji. Flota brytyjska niszczy okręty duńskie i bombarduje Kopenhagę. Wojny i blokada kontynentalna doprowadzają do kryzysu gospodarczego
1814 pokój kiloński; Dania traci Norwegię, zatrzymuje tylko jej posiadłości zamorskie: Islandię, Wyspy Owcze i Grenlandię
1848 konflikt z niemieckojęzyczną ludnością Szlezwiku i Holsztyna doprowadza do pruskiej interwencji
1849 uchwalona zostaje liberalna konstytucja
1864 Dania w wyniku wojny z Prusami traci księstwa Szlezwiku i Holsztyna. Od tej pory koncentruje się na sprawach wewnętrznych, ściśle przestrzegając polityki neutralności
1866 zmiana konstytucji wzmacnia pozycję warstw najzamożniejszych, dając im przewagę w izbie wyższej parlamentu (Rigsdagu); na scenie politycznej wykształcają się 2 rywalizujące ugrupowania: rządzące do 1901 konserwatywne Hojre oraz liberalne Venstre, które przejęło rządy po wprowadzeniu w 1901 zasady powoływania gabinetu mającego poparcie większości izby niższej parlamentu (Folketing); II poł. XIX w. - przemiany gospodarcze i społeczne: ekspansja hodowli (znaczny eksport), organizowanie się spółdzielczości wiejskiej, rozwój oświaty ludowej (uniwersytety ludowe zakładane od 1844 r.), początek industrializacji i ruchu robotniczego
1871 powstaje Duńska Partia Socjaldemokratyczna
1914-18 w czasie I wojny światowej Dania pozostaje neutralna
1915 demokratyzacja konstytucji (powszechne prawa wyborcze, również dla kobiet)
1918 Islandia uzyskuje niepodległość, pozostaje jednak w unii z Danią
1920 w wyniku plebiscytu do Danii przyłączony zostaje północny Szlezwik
1920 Dania wstępuje do Ligi Narodów
1924 przewagę w parlamencie zyskuje Duńska Partia Socjaldemokratyczna. W okresie wielkiego kryzysu gospodarczego lat 30. wprowadza reformy społeczne i finansowe, zmierzające do budowy państwa opiekuńczego
1939 układ o nieagresji z III Rzeszą
9 IV 1940 inwazja Niemiec na Danię. Zachowana zostaje formalna suwerenność Danii. Działa parlament i rząd
1941 Dania przystępuje do paktu antykominternowskiego. Wojska amerykańskie lądują na Islandii i Grenlandii
1943 bezpośrednie rządy przejmuje niemiecka administracja wojskowa; w kraju narasta ruch oporu
1944 Islandia zrywa unię z Danią
5 V 1945 kapitulacja wojsk niemieckich w Danii
1945 Dania członkiem ONZ. Nawiązuje bliską współpracę polityczną, gospodarczą i militarną z Zachodem, zostaje objęta planem Marshalla
1948 autonomia dla Wysp Owczych
1949 powstanie NATO; Dania jest wśród założycieli Paktu
1952 Dania zostaje członkiem Rady Nordyckiej zrzeszającej także Islandię, Finlandię (1955), Norwegię, Szwecję, Grenlandię, Wyspy Alandzkie, Wyspy Owcze
1953 konstytucja wprowadza jednoizbowy parlament - Folketing
1971 w Roskilde odbywa się po raz pierwszy festiwal muzyczny, jedna z ważniejszych imprez rockowych w Europie; w Kopenhadze powstaje dzielnica hippisów Christiania
1973 Dania wstępuje do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej
1979 Grenlandia uzyskuje autonomię
1992 w referendum Duńczycy odrzucają Traktat o Unii Europejskiej (tzw. Traktat z Maastricht)
1993 powtórne referendum - Duńczycy decydują o przystąpieniu do UE, ale uzyskują wyłączenie ich kraju z obligatoryjnego przystąpienia do unii walutowej, wspólnoty obronnej i zasad europejskiego obywatelstwa
2000 r. Dania odrzuca w referendum wspólną walutę euro większością 53 proc. głosujących
2002 r. Dania przewodniczy Unii Europejskiej. 13 grudnia jej premier Anders Fogh Rasmussen prowadzi szczyt państw UE w Kopenhadze. Osobiście angażuje się w negocjacje na temat warunków wstąpienia Polski do Unii.
tresc strony zapozyczona z tygodnik.onet
1000 r. p.n.e. ziemie duńskie zamieszkują ludy germańskie: Cymbrowie, Teutonowie, później Jutowie, Anglowie i Sasi, którzy w V-VI w. n.e. przesiedlają się na Wyspy Brytyjskie. Na ich miejsce napływają z Płw. Skandynawskiego plemiona północnogermańskie - protoplaści Duńczyków
VIII-XI w. morskie wyprawy Normanów (Wikingów) na wybrzeża państwa Franków, Anglię, południowe wybrzeże Bałtyku; jednocześnie w reakcji na zagrożenie ze strony imperium Karola Wielkiego postępuje proces jednoczenia kraju
początek IX w. powstaje państwo Godfreda w południowej Jutlandii
I poł. X w. państewka duńskie jednoczy Gorm Stary
ok. 960 r. chrzest Haralda I Sinozębego. Dania obejmuje Półwysep Jutlandzki, sąsiednie wyspy i południową część Skandynawii
1016 Kanut Wielki (wnuk Mieszka I) opanowuje Anglię
1104 założenie arcybiskupstwa w Lund
II poł. XII w. Dania rozpoczyna ekspansję na południowe wybrzeża Bałtyku - od ujścia Łaby po Estonię
XIII w. wykształca się parlament stanowy - Danehof
1346 Dania sprzedaje Estonię Krzyżakom
1380 unia personalna z Norwegią
1389 unia personalna ze Szwecją
1397 Unia Kalmarska trzech państw skandynawskich: Danii, Norwegii, Szwecji. Królowa Danii Małgorzata I doprowadza do koronacji na króla tych trzech państw Eryka Pomorskiego. Zasady unii: wspólny monarcha i polityka zagraniczna, sojusz obronny, odrębne prawa i administracja. Dania usiłuje odgrywać w związku główną rolę, ale nie jest w stanie stłumić tendencji odśrodkowych zwłaszcza w Szwecji
1460 unia personalna z księstwami Szlezwik i Holsztyn
1479 powstaje uniwersytet kopenhaski
1523 rozpad unii ze Szwecją
1536 Chrystian III wprowadza luteranizm, monarchia przejmuje dobra kościelne;
1537 Norwegia zostaje prowincją Danii
1563-1660 długotrwałe i kosztowne wojny ze Szwecją o dominację w basenie Morza Bałtyckiego. W wyniku układów pokojowych w Brömsebro (1645) i w Roskilde (1658) Dania traci posiadłości w południowej części Półwyspu Skandynawskiego
1660 wprowadzona zostaje monarchia dziedziczna (dotychczas formalnie elekcyjna) i władza absolutna
1700-21 Dania bierze udział w wojnie północnej przeciw Szwecji
1788 zniesione zostaje poddaństwo chłopów
1807-14 Dania bierze udział wojnach napoleońskich po stronie Francji. Flota brytyjska niszczy okręty duńskie i bombarduje Kopenhagę. Wojny i blokada kontynentalna doprowadzają do kryzysu gospodarczego
1814 pokój kiloński; Dania traci Norwegię, zatrzymuje tylko jej posiadłości zamorskie: Islandię, Wyspy Owcze i Grenlandię
1848 konflikt z niemieckojęzyczną ludnością Szlezwiku i Holsztyna doprowadza do pruskiej interwencji
1849 uchwalona zostaje liberalna konstytucja
1864 Dania w wyniku wojny z Prusami traci księstwa Szlezwiku i Holsztyna. Od tej pory koncentruje się na sprawach wewnętrznych, ściśle przestrzegając polityki neutralności
1866 zmiana konstytucji wzmacnia pozycję warstw najzamożniejszych, dając im przewagę w izbie wyższej parlamentu (Rigsdagu); na scenie politycznej wykształcają się 2 rywalizujące ugrupowania: rządzące do 1901 konserwatywne Hojre oraz liberalne Venstre, które przejęło rządy po wprowadzeniu w 1901 zasady powoływania gabinetu mającego poparcie większości izby niższej parlamentu (Folketing); II poł. XIX w. - przemiany gospodarcze i społeczne: ekspansja hodowli (znaczny eksport), organizowanie się spółdzielczości wiejskiej, rozwój oświaty ludowej (uniwersytety ludowe zakładane od 1844 r.), początek industrializacji i ruchu robotniczego
1871 powstaje Duńska Partia Socjaldemokratyczna
1914-18 w czasie I wojny światowej Dania pozostaje neutralna
1915 demokratyzacja konstytucji (powszechne prawa wyborcze, również dla kobiet)
1918 Islandia uzyskuje niepodległość, pozostaje jednak w unii z Danią
1920 w wyniku plebiscytu do Danii przyłączony zostaje północny Szlezwik
1920 Dania wstępuje do Ligi Narodów
1924 przewagę w parlamencie zyskuje Duńska Partia Socjaldemokratyczna. W okresie wielkiego kryzysu gospodarczego lat 30. wprowadza reformy społeczne i finansowe, zmierzające do budowy państwa opiekuńczego
1939 układ o nieagresji z III Rzeszą
9 IV 1940 inwazja Niemiec na Danię. Zachowana zostaje formalna suwerenność Danii. Działa parlament i rząd
1941 Dania przystępuje do paktu antykominternowskiego. Wojska amerykańskie lądują na Islandii i Grenlandii
1943 bezpośrednie rządy przejmuje niemiecka administracja wojskowa; w kraju narasta ruch oporu
1944 Islandia zrywa unię z Danią
5 V 1945 kapitulacja wojsk niemieckich w Danii
1945 Dania członkiem ONZ. Nawiązuje bliską współpracę polityczną, gospodarczą i militarną z Zachodem, zostaje objęta planem Marshalla
1948 autonomia dla Wysp Owczych
1949 powstanie NATO; Dania jest wśród założycieli Paktu
1952 Dania zostaje członkiem Rady Nordyckiej zrzeszającej także Islandię, Finlandię (1955), Norwegię, Szwecję, Grenlandię, Wyspy Alandzkie, Wyspy Owcze
1953 konstytucja wprowadza jednoizbowy parlament - Folketing
1971 w Roskilde odbywa się po raz pierwszy festiwal muzyczny, jedna z ważniejszych imprez rockowych w Europie; w Kopenhadze powstaje dzielnica hippisów Christiania
1973 Dania wstępuje do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej
1979 Grenlandia uzyskuje autonomię
1992 w referendum Duńczycy odrzucają Traktat o Unii Europejskiej (tzw. Traktat z Maastricht)
1993 powtórne referendum - Duńczycy decydują o przystąpieniu do UE, ale uzyskują wyłączenie ich kraju z obligatoryjnego przystąpienia do unii walutowej, wspólnoty obronnej i zasad europejskiego obywatelstwa
2000 r. Dania odrzuca w referendum wspólną walutę euro większością 53 proc. głosujących
2002 r. Dania przewodniczy Unii Europejskiej. 13 grudnia jej premier Anders Fogh Rasmussen prowadzi szczyt państw UE w Kopenhadze. Osobiście angażuje się w negocjacje na temat warunków wstąpienia Polski do Unii.
tresc strony zapozyczona z tygodnik.onet