Kraje
Partnerzy
Francja
Historia
Ślady obecności człowieka obecnych terenów Francji sięgają epoki środkowego paleolitu (ok. 90 - 40 tys. lat p.n.e.). Znaleziska archeologiczne świadczą, że znajdowały się tam najstarsze w zachodniej Europie ślady używania ognia i grzebania zmarłych. Neandertalczycy wyginęli prawdopodobnie podczas gwałtownej zmiany klimatu ok. 35000 lat temu. Zastąpiła ich rasa kromaniońska przewyższająca swoich poprzedników wzrostem i rozmiarem mózgu. Wraz z pózniejszym ociepleniem klimatu plemiona osiedlily się i zaczęto uprawiać zboża, groch, fasolę i soczewicę. Praca na roli pociągnęła za sobą przejście z koczowniczego trybu życia na osiadły, a w konsekwencji budowanie domostw i tworzenie osad.
Między 1500 a 500 rokiem p.n.e. na tereny dzisiejszej Francji przybyli Celtyccy Galowie. W 52 roku n.e., po starciu z Juliuszem Cezarem, znaleźli się pod kontrolą Rzymu (wszyscy, oprócz jednej wioski, jak wiedzą wielbiciele przygód Gala Asterixa). W IV i V wieku n.e. imperium było atakowane przez dziesiątki barbarzyńskich plemion środkowej i północnej Europy uciekających przed Hunami. W 410 roku Wizygoci zdobyli i splądrowali Rzym, skąd, przez południową Galię, przenieśli się na Półwysep Iberyjski, by wreszcie osiedlić się pomiędzy Loarą i Garonną. Północną Galię podbili Frankowie. Wizygoci, Frankowie i Burgundowie, już ramię w ramię z Rzymem, walczyli w 451 roku na Polach Katalaunijskich nad Marną, gdzie stawili czoła Hunom podbijającym Europę pod wodzą legendarnego Attyli i zmusili go do cofnięcia się za Ren.
Od V do X w. na terenia Francji panowali Merowingowie i Karolingowie. W tym okresie Państwo nękane było wewnętrznymi konfliktami, co doprowadziło do rozpadu państwa na małe państewka feudalne. W 732 r. Karol Młot pokonał Maurów, uzyskując w ten sposób gwarancję, że Francja nie znajdzie się w zasięgu wpływów muzułmańskich, jak stało się t wcześniej z Hiszpanią. Wnuk Karola Młota, Karol Wielki znacznie umocnił władzę i poszerzył granice państwa, a w 800 r. został koronowany na cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego. W IX w. Francję zaczęli nękać Wikingowie (Normanowie), osiedlając się ostatecznie w dolinie dolnej Sekwany i zakładając księstwo Normandii i stając się w późniejszym czasie rywalem dla Francji.
Francja odegrała kluczową rolę w wyprawach krzyżowych, które zainaugurował papież Urban II w Clermont w 1095 r. Natomiast w 1309 r. papież Klemens V - Francuz z pochodzenia, uciekł z nękanego zamieszkami Rzymu do Awinionu. Tam też przeniesiono Stolicę Apostolską. Rezydowanie papieży w tym mieście wiązało się z uzależnieniem polityki Kościoła od monarchii francuskiej.
Walka o tron francuski między Kapetyngami a królem angielskim Edwardem III doprowadziła do wojny stuletniej (1337 - 1453). W początkowym okresie obronę przed inwazją angielską utrudniały konflikty wewnętrzne. Gdy Henryk V angielski ogłosił się królem Francji (1415), powstanie ludowe 1429 pod wodzą Joanny d`Arc zadecydowało o zwycięstwie francuskim. Złamanie przez Ludwika XI koalicji wielkich feudałów (1465) umożliwiło pełne zjednoczenie Francji, m.in. 1480 przyłączono Prowansję, 1482 - Burgundię.W okresie wojen włoskich 1494-1559 Francja podjęła rywalizację z Habsburgami o hegemonię w Europie. Reformacja przeniknęła wkrótce do Francji, a walki między obozem katolickim (Liga Katolicka) i protestantami (hugenotami) doprowadziła do krwawych wojen religijnych 1562-89 z głośną nocą św. Bartłomieja w 1572. Konflikt zakończyło wstąpienie na tron przywódcy hugenotów, Henryka IV (dynastia Burbonów, 1589-1792), który przyjął katolicyzm, zapewniając jednak edyktem nantejskim 1598 równouprawnienie religijne. Po przejściowym osłabioną władzę monarszą umocnił 1624-42 minister Ludwika XIII kardynał A.J. Richelieu. Za panowania Ludwika XIV nastąpił szczyt absolutyzmu i potęgi Francji: likwidacja wewnętrznej opozycji (rozbicie Frondy, uchylenie 1685 edyktu nantejskiego i emigracja hugenotów), merkantylizm, liczne zwycięskie wojny oraz aneksje ziem sąsiednich (reuniony), wzrost potęgi morskiej Francji i rozkwit handlu kolonialnego (posiadłości w Kanadzie, Luizjanie, na Antylach, w Indiach i Afryce).
Kolejnym władcą był Ludwik XVI, który okazał się nieudolnym władcą. Do osłabienia ustroju przyczynili się również przeciwnicy establishmentu oraz antyklerykalne idee oświecenia, których głosicielami byli Wolter, Rousseau i Monteskiusz. Pod koniec lat 80-tych XVIII w. niemal wszystkie warstwy społeczne były wrogo nastawione do Ludwika XVI i rządzącej z nim Marii Antoniny. 14 VII 1789 r. po zdobyciu broni w Pałacu Inwalidów lud paryski wziął szturmem Bastylię - symbol despotyzmu.
Francja stała się monarchią konstytucyjną, dokonano wielu reform, m.in. zatwierdzono Deklarację Praw Człowieka i Obywatela. Jednak gdy ludność zaczęła się zbroić przeciw zagrażającym Austrii, Prusom i wygnanym arystokratom francuskim patriotyzm i nacjonalizm zradykalizowały rewolucję. W 1792 r. zniesiono monarchię i ustanowiono Pierwszą Republikę. W 1793 r. Ludwika XVI zgilotynowano na obecnym placu de la Concorde.
W roku 1799 r. do Paryża przybywa Napoleon Bonaparte, przejmując rządy. W 1802 r. na mocy referendum uznano go "dożywotnim konsulem". W 1804 r. papież Pius VII w katedrze Notre-Dame koronował go na cesarza Francuzów. Napoleon prowadził politykę podbojów i aneksji, za sprawą których Francja znalazła się na drodze do zapewnienia sobie hegemonii w Europie. W 1812 r. wojska napoleońskie zaatakowały Rosję, próbując pozbyć się ostatniego wielkiego rywala na kontynencie. Armia wkroczyła co prawda do Moskwy, nie dała jednak rady sprostać ciężkiej rosyjskiej zimie. Prusy i inne państwa wrogie Napoleonowi sprzymierzyły się i 2 lata po klęsce kampanii rosyjskiej zajęły Paryż. Napoleon Abdykował, poczym został wygnany i osadzony na wyspie Elbie.
Na Kongresie Wiedeńskim (1814-1815) przywrócono tron francuski dynastii Burbonów, osadzając na nim Ludwika XVIII. W 1815 r. Napoleon uciekł z wyspy by rozpocząć marsz na Paryż. Słynne 100 dni Napoleona zakończyła klęska w bitwie z wojskami angielskimi pod Waterloo w Belgii. Jednym z powodów, dla których Napoleon uważany jest za wielkiego bohatera jest Kodeks Napoleoński, który stworzył, stanowiący podstawę obecnie obowiązującego systemu prawnego.
W 1848 r. w trakcie rewolucji lutowej dochodzi do obalenia rządów Ludwika Filipa, w wyniku której ustanowiono Drugą Republikę. W tym samym roku przeprowadzono wybory prezydenckie, w których wygrał Ludwik Napoleon Bonaparte. W 1851 r. przeprowadza zamach stanu ogłaszając się cesarzem Napoleonem III. Czasy Drugiego Cesarstwa (1852-1870) przyniosły wielki rozwój gospodarczy i wzbogacenie się kraju. Do upadku Drugiego Cesarstwa w głównej mierze przyczynili się Prusacy, prowokując Napoleona III do wypowiedzenia im wojny. Kompletnie nieprzygotowana armia francuska została zwyciężona.
W tej sytuacji społeczeństwo domagało się ustanowienia Trzeciej Republiki. Tak też się stało. Jednak w wyniku oblężenia stolicy Zgromadzenie Narodowe ratyfikowało Pokój Francuski (1871 r.). Warunki były jednak bardzo niekorzystne, m. in. utrata Alzacji i Lotaryngii. Zbuntowane społeczeństwo tworzy tzw. Komunę Paryską i obejmuje władzę, rząd przenosi się do Wersalu. Bunt ten zostaje jednak krwawo stłumiony. Pomimo trudnych początków Trzecia Republika była epoką sztuki i wielkiego postępu technicznego.
Francuzi nie mogli jednak przeboleć utraty Alzacji i Lotaryngii, czego następstwem było przystąpienie do I wojny światowej. Utracone tereny zostały odzyskane, ale bardzo wielkim kosztem. Spośród 8 mln Francuzów, których powołano do wojska zginęło 1,3 mln, a prawie milion odniosło rany. W bitwie po Verdun (1916 r.) wojska obydwu walczących stron straciły łącznie ok. 400 000 żołnierzy. Armią francuską dowodził generał Philippe Petain. Północno-wschodnia część kraju została doszczętnie zniszczona, a kraj dotknął głęboki kryzys gospodarczy. Na mocy traktatu wersalskiego Niemcy zobowiązane zostały do wypłacenia Francji reparacji wojennych w wysokości 33 mln $. Po zajęciu przez Francuzów zagłębia Ruhry (1923 r.) nastąpił okres względnego spokoju i kompromisów w kwestii granic. Nagłą zmianę spowodowało przyznanie tytułu kanclerza Niemiec Adolfowi Hitlerowi. Dwa dni po napaści faszystów na Polskę Francja i Anglia wypowiedziały Niemcom wojnę. Francja skapitulowała jednak w czerwcu 1940 r., a wojska angielskie wysłane na pomoc zdołały uniknąć niewoli dzięki wycofaniu się pod Dunkierkę i ewakuacji przez kanał La Manche. Niemcy podzieliły kraj na własną strefę okupacyjną oraz marionetkowe państwo z rządem w Vichy, na którego czele stanął Petain. Po kapitulacji generał Charles de Gaulle utworzył w Londynie "Rząd na wygnaniu". Do wyzwolenia Francji przyczyniły się wojska amerykańskie, kanadyjskie i angielski, które 6.VI.1944 r. wylądowały w Normandii. 25.VIII.1944 r. Paryż został wyzwolony.
Obecnie Francja nosi status Piątej Republiki, proklamowanej w 1958 r. Prezydentem kraju jest Jacques Chirac.
Między 1500 a 500 rokiem p.n.e. na tereny dzisiejszej Francji przybyli Celtyccy Galowie. W 52 roku n.e., po starciu z Juliuszem Cezarem, znaleźli się pod kontrolą Rzymu (wszyscy, oprócz jednej wioski, jak wiedzą wielbiciele przygód Gala Asterixa). W IV i V wieku n.e. imperium było atakowane przez dziesiątki barbarzyńskich plemion środkowej i północnej Europy uciekających przed Hunami. W 410 roku Wizygoci zdobyli i splądrowali Rzym, skąd, przez południową Galię, przenieśli się na Półwysep Iberyjski, by wreszcie osiedlić się pomiędzy Loarą i Garonną. Północną Galię podbili Frankowie. Wizygoci, Frankowie i Burgundowie, już ramię w ramię z Rzymem, walczyli w 451 roku na Polach Katalaunijskich nad Marną, gdzie stawili czoła Hunom podbijającym Europę pod wodzą legendarnego Attyli i zmusili go do cofnięcia się za Ren.
Od V do X w. na terenia Francji panowali Merowingowie i Karolingowie. W tym okresie Państwo nękane było wewnętrznymi konfliktami, co doprowadziło do rozpadu państwa na małe państewka feudalne. W 732 r. Karol Młot pokonał Maurów, uzyskując w ten sposób gwarancję, że Francja nie znajdzie się w zasięgu wpływów muzułmańskich, jak stało się t wcześniej z Hiszpanią. Wnuk Karola Młota, Karol Wielki znacznie umocnił władzę i poszerzył granice państwa, a w 800 r. został koronowany na cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego. W IX w. Francję zaczęli nękać Wikingowie (Normanowie), osiedlając się ostatecznie w dolinie dolnej Sekwany i zakładając księstwo Normandii i stając się w późniejszym czasie rywalem dla Francji.
Francja odegrała kluczową rolę w wyprawach krzyżowych, które zainaugurował papież Urban II w Clermont w 1095 r. Natomiast w 1309 r. papież Klemens V - Francuz z pochodzenia, uciekł z nękanego zamieszkami Rzymu do Awinionu. Tam też przeniesiono Stolicę Apostolską. Rezydowanie papieży w tym mieście wiązało się z uzależnieniem polityki Kościoła od monarchii francuskiej.
Walka o tron francuski między Kapetyngami a królem angielskim Edwardem III doprowadziła do wojny stuletniej (1337 - 1453). W początkowym okresie obronę przed inwazją angielską utrudniały konflikty wewnętrzne. Gdy Henryk V angielski ogłosił się królem Francji (1415), powstanie ludowe 1429 pod wodzą Joanny d`Arc zadecydowało o zwycięstwie francuskim. Złamanie przez Ludwika XI koalicji wielkich feudałów (1465) umożliwiło pełne zjednoczenie Francji, m.in. 1480 przyłączono Prowansję, 1482 - Burgundię.W okresie wojen włoskich 1494-1559 Francja podjęła rywalizację z Habsburgami o hegemonię w Europie. Reformacja przeniknęła wkrótce do Francji, a walki między obozem katolickim (Liga Katolicka) i protestantami (hugenotami) doprowadziła do krwawych wojen religijnych 1562-89 z głośną nocą św. Bartłomieja w 1572. Konflikt zakończyło wstąpienie na tron przywódcy hugenotów, Henryka IV (dynastia Burbonów, 1589-1792), który przyjął katolicyzm, zapewniając jednak edyktem nantejskim 1598 równouprawnienie religijne. Po przejściowym osłabioną władzę monarszą umocnił 1624-42 minister Ludwika XIII kardynał A.J. Richelieu. Za panowania Ludwika XIV nastąpił szczyt absolutyzmu i potęgi Francji: likwidacja wewnętrznej opozycji (rozbicie Frondy, uchylenie 1685 edyktu nantejskiego i emigracja hugenotów), merkantylizm, liczne zwycięskie wojny oraz aneksje ziem sąsiednich (reuniony), wzrost potęgi morskiej Francji i rozkwit handlu kolonialnego (posiadłości w Kanadzie, Luizjanie, na Antylach, w Indiach i Afryce).
Kolejnym władcą był Ludwik XVI, który okazał się nieudolnym władcą. Do osłabienia ustroju przyczynili się również przeciwnicy establishmentu oraz antyklerykalne idee oświecenia, których głosicielami byli Wolter, Rousseau i Monteskiusz. Pod koniec lat 80-tych XVIII w. niemal wszystkie warstwy społeczne były wrogo nastawione do Ludwika XVI i rządzącej z nim Marii Antoniny. 14 VII 1789 r. po zdobyciu broni w Pałacu Inwalidów lud paryski wziął szturmem Bastylię - symbol despotyzmu.
Francja stała się monarchią konstytucyjną, dokonano wielu reform, m.in. zatwierdzono Deklarację Praw Człowieka i Obywatela. Jednak gdy ludność zaczęła się zbroić przeciw zagrażającym Austrii, Prusom i wygnanym arystokratom francuskim patriotyzm i nacjonalizm zradykalizowały rewolucję. W 1792 r. zniesiono monarchię i ustanowiono Pierwszą Republikę. W 1793 r. Ludwika XVI zgilotynowano na obecnym placu de la Concorde.
W roku 1799 r. do Paryża przybywa Napoleon Bonaparte, przejmując rządy. W 1802 r. na mocy referendum uznano go "dożywotnim konsulem". W 1804 r. papież Pius VII w katedrze Notre-Dame koronował go na cesarza Francuzów. Napoleon prowadził politykę podbojów i aneksji, za sprawą których Francja znalazła się na drodze do zapewnienia sobie hegemonii w Europie. W 1812 r. wojska napoleońskie zaatakowały Rosję, próbując pozbyć się ostatniego wielkiego rywala na kontynencie. Armia wkroczyła co prawda do Moskwy, nie dała jednak rady sprostać ciężkiej rosyjskiej zimie. Prusy i inne państwa wrogie Napoleonowi sprzymierzyły się i 2 lata po klęsce kampanii rosyjskiej zajęły Paryż. Napoleon Abdykował, poczym został wygnany i osadzony na wyspie Elbie.
Na Kongresie Wiedeńskim (1814-1815) przywrócono tron francuski dynastii Burbonów, osadzając na nim Ludwika XVIII. W 1815 r. Napoleon uciekł z wyspy by rozpocząć marsz na Paryż. Słynne 100 dni Napoleona zakończyła klęska w bitwie z wojskami angielskimi pod Waterloo w Belgii. Jednym z powodów, dla których Napoleon uważany jest za wielkiego bohatera jest Kodeks Napoleoński, który stworzył, stanowiący podstawę obecnie obowiązującego systemu prawnego.
W 1848 r. w trakcie rewolucji lutowej dochodzi do obalenia rządów Ludwika Filipa, w wyniku której ustanowiono Drugą Republikę. W tym samym roku przeprowadzono wybory prezydenckie, w których wygrał Ludwik Napoleon Bonaparte. W 1851 r. przeprowadza zamach stanu ogłaszając się cesarzem Napoleonem III. Czasy Drugiego Cesarstwa (1852-1870) przyniosły wielki rozwój gospodarczy i wzbogacenie się kraju. Do upadku Drugiego Cesarstwa w głównej mierze przyczynili się Prusacy, prowokując Napoleona III do wypowiedzenia im wojny. Kompletnie nieprzygotowana armia francuska została zwyciężona.
W tej sytuacji społeczeństwo domagało się ustanowienia Trzeciej Republiki. Tak też się stało. Jednak w wyniku oblężenia stolicy Zgromadzenie Narodowe ratyfikowało Pokój Francuski (1871 r.). Warunki były jednak bardzo niekorzystne, m. in. utrata Alzacji i Lotaryngii. Zbuntowane społeczeństwo tworzy tzw. Komunę Paryską i obejmuje władzę, rząd przenosi się do Wersalu. Bunt ten zostaje jednak krwawo stłumiony. Pomimo trudnych początków Trzecia Republika była epoką sztuki i wielkiego postępu technicznego.
Francuzi nie mogli jednak przeboleć utraty Alzacji i Lotaryngii, czego następstwem było przystąpienie do I wojny światowej. Utracone tereny zostały odzyskane, ale bardzo wielkim kosztem. Spośród 8 mln Francuzów, których powołano do wojska zginęło 1,3 mln, a prawie milion odniosło rany. W bitwie po Verdun (1916 r.) wojska obydwu walczących stron straciły łącznie ok. 400 000 żołnierzy. Armią francuską dowodził generał Philippe Petain. Północno-wschodnia część kraju została doszczętnie zniszczona, a kraj dotknął głęboki kryzys gospodarczy. Na mocy traktatu wersalskiego Niemcy zobowiązane zostały do wypłacenia Francji reparacji wojennych w wysokości 33 mln $. Po zajęciu przez Francuzów zagłębia Ruhry (1923 r.) nastąpił okres względnego spokoju i kompromisów w kwestii granic. Nagłą zmianę spowodowało przyznanie tytułu kanclerza Niemiec Adolfowi Hitlerowi. Dwa dni po napaści faszystów na Polskę Francja i Anglia wypowiedziały Niemcom wojnę. Francja skapitulowała jednak w czerwcu 1940 r., a wojska angielskie wysłane na pomoc zdołały uniknąć niewoli dzięki wycofaniu się pod Dunkierkę i ewakuacji przez kanał La Manche. Niemcy podzieliły kraj na własną strefę okupacyjną oraz marionetkowe państwo z rządem w Vichy, na którego czele stanął Petain. Po kapitulacji generał Charles de Gaulle utworzył w Londynie "Rząd na wygnaniu". Do wyzwolenia Francji przyczyniły się wojska amerykańskie, kanadyjskie i angielski, które 6.VI.1944 r. wylądowały w Normandii. 25.VIII.1944 r. Paryż został wyzwolony.
Obecnie Francja nosi status Piątej Republiki, proklamowanej w 1958 r. Prezydentem kraju jest Jacques Chirac.