Kraje
Partnerzy
Szwecja
Historia
Zasiedlona została około VI tysiąclecia p.n.e. przez plemiona germanskie, miedzy innymi Swebów (nad jeziorem Melar) i Gotów, które utrzymywały kontakty handlowe z ziemiami naddunajskimi i Rzymem. W VIII-IX wieku wikingowie szwedzcy, zwani we wschodniej Europie Waregami, organizowali wyprawy do Bizancjum i Bagdadu przez ziemie ruskie, gdzie założyli osady warowne i podporządkowali sobie miejscową ludność (odegrali również ważną role w ukształtowaniu sie państwowości na Rusi).
W IX-X wieku rozpoczął sie proces chrystianizacji kraju. W XI wieku Olaf Skötkonung jako pierwszy z władców szwedzkich przyjął chrzest, a w 1210 Eryk Knutsson został koronowany przez rzymskiego arcybiskupa.
Unia kalmarska i jej nastepstwa
1397 książe słupski Eryk Pomorski, w myśl postanowień unii kalmarskiej, został władcą połączonych królestw Danii, Norwegii i Szwecji. Uprzywilejowane stanowisko Danii wywołało silną opozycje w Szwecji i Norwegii (sztokholmska krwawa łaźnia).
Mimo znaczących trudnoci z utrzymaniem jednoci unia kalmarska przetrwała do czasu wyboru na króla Szwecji Gustawa I Wazy (1523). Dynastia Wazów utrzymała tron szwedzki do 1720. Jej przedstawiciele panowali także w Polsce - 1587 na tron polski wybrano Zygmunta III, później jego synów: Władysława IV i Jana II Kazimierza, który abdykował 1668.
Do najwybitniejszych jej wladców należał Gustaw II Adolf, twórca potegi kraju, panujący w latach 1611-1632. Kleska w wojnie północnej (1700-1721) i miera Karola XII (1718) zamkneły okres, w którym Szwecja liczyła się jako mocarstwo europejskie.
Polityka wewnętrzna
W polityce wewnętrznej nastąpiło przejście od absolutyzmu Wazów do monarchii parlamentarnej. Toczona w latach 1741-1743, zakończona klęską, wojna z Rosją doprowadziła do częściowego poddania kraju wpływom carów. Zasiadający na tronie w latach 1771-1792 Gustaw III przywrócił absolutny system rządów. Do wojen napoleońskich Szwecja przystąpiła jako sojusznik Wielkiej Brytanii.
1809 po wojnie rosyjsko-szwedzkiej Rosja zajęła Finlandię (od XII wieku prowincję szwedzką) i Wyspy Alandzkie. 1814 Szwecję i Norwegię połączono w jedno państwo - jego władcą został marszałek armii napoleońskiej J.B. Bernadotte, który 1818 koronował się na króla jako Karol XIV 1889 powstała Szwedzka Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza. 1905 za panowania Oskara II rozwiązano unię obu państw.
Po zakończeniu wojen napoleońskich Szwecja proklamowała neutralność i zdołała utrzymać ten status przez cały XIX wiek oraz podczas obu wojen światowych. W okresie międzywojennym polityka Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej pomogła przełamać recesję Wielkiego Kryzysu lat 30.
Szwecja po II wojnie światowej
Po II wojnie światowej Szwecja przystąpiła do ONZ, wprowadziła reformy socjalne, które doprowadziły do powstania wzorcowego państwa opiekuńczego. 1959 wzięła udział w utworzeniu Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA). Na początku lat 90 Szwecja odeszła od tradycyjnej zasady niezaangażowania składając w 1991 wniosek o przyjęcie do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, nie zawierający zastrzeżenia o zachowaniu neutralności. W wyborach 1991 porażkę poniosła Szwedzka Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza, która prawie nieprzerwanie rządziła od 1932, zwyciężyła koalicja centroprawicowa. W 1994 Szwecja podpisała dokument Partnerstwo dla pokoju. Po referendum (13 XI 1994) z początku 1995 przystąpiła do struktur Unii Europejskiej.
W IX-X wieku rozpoczął sie proces chrystianizacji kraju. W XI wieku Olaf Skötkonung jako pierwszy z władców szwedzkich przyjął chrzest, a w 1210 Eryk Knutsson został koronowany przez rzymskiego arcybiskupa.
Unia kalmarska i jej nastepstwa
1397 książe słupski Eryk Pomorski, w myśl postanowień unii kalmarskiej, został władcą połączonych królestw Danii, Norwegii i Szwecji. Uprzywilejowane stanowisko Danii wywołało silną opozycje w Szwecji i Norwegii (sztokholmska krwawa łaźnia).
Mimo znaczących trudnoci z utrzymaniem jednoci unia kalmarska przetrwała do czasu wyboru na króla Szwecji Gustawa I Wazy (1523). Dynastia Wazów utrzymała tron szwedzki do 1720. Jej przedstawiciele panowali także w Polsce - 1587 na tron polski wybrano Zygmunta III, później jego synów: Władysława IV i Jana II Kazimierza, który abdykował 1668.
Do najwybitniejszych jej wladców należał Gustaw II Adolf, twórca potegi kraju, panujący w latach 1611-1632. Kleska w wojnie północnej (1700-1721) i miera Karola XII (1718) zamkneły okres, w którym Szwecja liczyła się jako mocarstwo europejskie.
Polityka wewnętrzna
W polityce wewnętrznej nastąpiło przejście od absolutyzmu Wazów do monarchii parlamentarnej. Toczona w latach 1741-1743, zakończona klęską, wojna z Rosją doprowadziła do częściowego poddania kraju wpływom carów. Zasiadający na tronie w latach 1771-1792 Gustaw III przywrócił absolutny system rządów. Do wojen napoleońskich Szwecja przystąpiła jako sojusznik Wielkiej Brytanii.
1809 po wojnie rosyjsko-szwedzkiej Rosja zajęła Finlandię (od XII wieku prowincję szwedzką) i Wyspy Alandzkie. 1814 Szwecję i Norwegię połączono w jedno państwo - jego władcą został marszałek armii napoleońskiej J.B. Bernadotte, który 1818 koronował się na króla jako Karol XIV 1889 powstała Szwedzka Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza. 1905 za panowania Oskara II rozwiązano unię obu państw.
Po zakończeniu wojen napoleońskich Szwecja proklamowała neutralność i zdołała utrzymać ten status przez cały XIX wiek oraz podczas obu wojen światowych. W okresie międzywojennym polityka Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej pomogła przełamać recesję Wielkiego Kryzysu lat 30.
Szwecja po II wojnie światowej
Po II wojnie światowej Szwecja przystąpiła do ONZ, wprowadziła reformy socjalne, które doprowadziły do powstania wzorcowego państwa opiekuńczego. 1959 wzięła udział w utworzeniu Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA). Na początku lat 90 Szwecja odeszła od tradycyjnej zasady niezaangażowania składając w 1991 wniosek o przyjęcie do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, nie zawierający zastrzeżenia o zachowaniu neutralności. W wyborach 1991 porażkę poniosła Szwedzka Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza, która prawie nieprzerwanie rządziła od 1932, zwyciężyła koalicja centroprawicowa. W 1994 Szwecja podpisała dokument Partnerstwo dla pokoju. Po referendum (13 XI 1994) z początku 1995 przystąpiła do struktur Unii Europejskiej.