Kraje
Partnerzy
Hiszpania
Historia
Ślady obecności człowieka na ziemiach Płw. Iberyjskiego sięgają około 900 tyś. lat p.n.e. (dolny peleolit). Tereny te były zasiedlane przez Iberów i Celtów, później zakładali tam swoje osady Fenicjanie (przyczyniając się też do rozwoju kultury Tartessos) oraz Grecy.
W VI w. p.n.e. miejsce Fenicjan zajęli Kartagińczycy, ich ekspansja w III w. p.n.e. została podczas II wojny punickiej zastąpiona przez podbój rzymian, który trwał do 19 r. p.n.e. Pod panowaniem Rzymu Hiszpania pozostała do pocz. V w. n.e. W roku 711 nastąpił atak muzułmanów z Afryki.
Około 800 roku Frankowie usunęli muzułmanów z północno-wschodniej części kraju, gdzie utworzono Marchię Hiszpańską. W 1479 unia Kastylii i Aragonii pod panowaniem Izabeli I Katol. i Ferdynanda II Katol. stworzyła podstawy pod zjednoczenie Hiszpanii.
Odkrycie 1492 Ameryki przez Krzysztofa Kolumba rozpoczęło ekspansję kolonialną. W 1516 roku panowanie objęła dynastia Habsburgów (ces. Karol V, Filip II). Do końca XVI w. Hiszpania była pierwszą potęgą polityczną, morską i militarną.
Po wygaśnięciu hiszpańskich Habsburgów w 1700 roku tron objęli Burbonowie.
Po okupacji przez wojska napoleońskie 1808 i wojnie wyzwoleńczej Burbonowie 1814 przywrócili absolutyzm.
W 1810-26 niepodległość zdobyła większość hiszpańskich kolonii w Ameryce, a w 1898 roku utraciła ostatnie posiadłości w wyniku klęski w wojnie z USA.
Bunt prawicowych wojskowych przeciw lewicowemu rządowi w 1936 roku zapoczątkował wojnę domową, która trwała do 1939.
W wyniku zwycięstwa sił nacjonalistycznych, rządy dyktatorskie sprawował do 1975 generał F. Franco, opierając się na armii i Falandze Hiszpańskiej, systemie kontroli i represji, poparciu Kościoła i konserwatywnej części społeczeństwa.
Mimo bliskich stosunków z hitlerowskimi Niemcami i faszystowskimi Włochami, Hiszpania nie wzięła udziału w II wojnie światowej.
W drugiej połowie lat 50-tych Franco wyprowadzał kraj z izolacji międzynarodowej, zapoczątkowano liberalizację i modernizację gospodarki. Po śmierci dyktatora 1975 tron objął Jan Karol I z dyn. Burbonów. Nastąpiła szybka liberalizacja życia politycznego, konstytucja z 1978 wprowadziła parlamentarno-gabinetowy system rządów, uznano prawo regionów historycznych do autonomii (1979-83 ukonstytuowało się 17 wspólnot autonomicznych)
Hiszpania przystąpiła do NATO w roku 1982, a po kilku latach w 1986 do EWG i 1993 do UE.
W latach 90-tych terrorystyczna aktywność ETA, której 2000 rząd zapowiedział bezwzględną walkę, zaś hiszpańskie partie polityczne - utworzenie wspólnego frontu przeciwko ETA, co wykluczyło rozmowy z lokalnym rządem Baskonii zdominowanym przez nacjonalistów.
M. TUÑÓN DE LARA, J. VALDEÓN BARUQUE, A. DOMÍNGUEZ ORTIZ Historia Hiszpanii, Kraków 1997.
W VI w. p.n.e. miejsce Fenicjan zajęli Kartagińczycy, ich ekspansja w III w. p.n.e. została podczas II wojny punickiej zastąpiona przez podbój rzymian, który trwał do 19 r. p.n.e. Pod panowaniem Rzymu Hiszpania pozostała do pocz. V w. n.e. W roku 711 nastąpił atak muzułmanów z Afryki.
Około 800 roku Frankowie usunęli muzułmanów z północno-wschodniej części kraju, gdzie utworzono Marchię Hiszpańską. W 1479 unia Kastylii i Aragonii pod panowaniem Izabeli I Katol. i Ferdynanda II Katol. stworzyła podstawy pod zjednoczenie Hiszpanii.
Odkrycie 1492 Ameryki przez Krzysztofa Kolumba rozpoczęło ekspansję kolonialną. W 1516 roku panowanie objęła dynastia Habsburgów (ces. Karol V, Filip II). Do końca XVI w. Hiszpania była pierwszą potęgą polityczną, morską i militarną.
Po wygaśnięciu hiszpańskich Habsburgów w 1700 roku tron objęli Burbonowie.
Po okupacji przez wojska napoleońskie 1808 i wojnie wyzwoleńczej Burbonowie 1814 przywrócili absolutyzm.
W 1810-26 niepodległość zdobyła większość hiszpańskich kolonii w Ameryce, a w 1898 roku utraciła ostatnie posiadłości w wyniku klęski w wojnie z USA.
Bunt prawicowych wojskowych przeciw lewicowemu rządowi w 1936 roku zapoczątkował wojnę domową, która trwała do 1939.
W wyniku zwycięstwa sił nacjonalistycznych, rządy dyktatorskie sprawował do 1975 generał F. Franco, opierając się na armii i Falandze Hiszpańskiej, systemie kontroli i represji, poparciu Kościoła i konserwatywnej części społeczeństwa.
Mimo bliskich stosunków z hitlerowskimi Niemcami i faszystowskimi Włochami, Hiszpania nie wzięła udziału w II wojnie światowej.
W drugiej połowie lat 50-tych Franco wyprowadzał kraj z izolacji międzynarodowej, zapoczątkowano liberalizację i modernizację gospodarki. Po śmierci dyktatora 1975 tron objął Jan Karol I z dyn. Burbonów. Nastąpiła szybka liberalizacja życia politycznego, konstytucja z 1978 wprowadziła parlamentarno-gabinetowy system rządów, uznano prawo regionów historycznych do autonomii (1979-83 ukonstytuowało się 17 wspólnot autonomicznych)
Hiszpania przystąpiła do NATO w roku 1982, a po kilku latach w 1986 do EWG i 1993 do UE.
W latach 90-tych terrorystyczna aktywność ETA, której 2000 rząd zapowiedział bezwzględną walkę, zaś hiszpańskie partie polityczne - utworzenie wspólnego frontu przeciwko ETA, co wykluczyło rozmowy z lokalnym rządem Baskonii zdominowanym przez nacjonalistów.
M. TUÑÓN DE LARA, J. VALDEÓN BARUQUE, A. DOMÍNGUEZ ORTIZ Historia Hiszpanii, Kraków 1997.